روز نهم ماه محرم معروف به تاسوعا است. به فرموده امام صادق علیه السلام در این روز امام حسین علیه‌السلام و یارانش محاصره شدند و سپاه شام تصمیم گرفتند که امام حسین علیه‌السلام را به شهادت برسانند. در این روز عمر سعد و ابن مرجانه به علت فراوانی لشکر خود شادمانی کردند و باور داشتند که مردم عراق امام‌شان را یاری نخواهند کرد. برای روز نهم ماه محرم اعمال مستحبی‌ای در نظر گرفته شده که در ادامه به اعمال روز تاسوعا اشاره می‌کنیم.
خوشا به حال زائران سیدالشهدا علیه‌السلام
اولین عمل مستحبی ذکر شده برای روز تاسوعا و روز عاشورا زیارت امام حسین علیه‌السلام است. زیارت امام حسین علیه‌السلام در شب عاشورا پاداشی بس عظیم دارد. کسی که در شب عاشورا تا صبح در حرم سیدالشهدا علیه السلام بماند، خدا او را با شهدا و در کنار امام حسین علیه‌السلام محشور می‌کند.
هفتاد سال عبادت برای کسانی که در شب عاشورا احیاء می‌گیرند
احیای شب عاشورا فضیلت زیادی دارد و بسیار توصیه شده است. در میزان ثواب آن آمده که اندازه عبادت همه ملائکه و برابر با هفتاد سال است. پیامبر اسلام صلی‌الله علیه وآله نیز عبادت در شب عاشورا را همچون عبادت فرشتگان می‌دانند.
نماز صد رکعتی شب عاشورا که قبر عاشقان حسین (ع) را نورانی و معطر می‌کند
برای شب عاشورا نمازهای بسیار بافضیلتی ذکر شده است. از جمله اینکه سید در اقبال نمازی صد رکعتی آورده که در رکعت آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه سوره توحید باید قرائت شود. بعد از تمام شدن این صد رکعت ذکر: «سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُلِلّهِ وَلااِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّهَ اِلاّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ العَظیمِ» هفتاد مرتبه خوانده شود. در روایتی دیگر نیز آمده که بعد از خواندن این ذکر استغفار نیز خوانده شود. پیامبر مهربانی‌ها فرمودند: «کسى که این نماز را بخواند وقتى بمیرد، خداوند قبرش را معطّر و خوشبو مى‌کند و هر روز – تا هنگامی که صور دمیده شود- نورى وارد قبرش مى شود.»
خواندن نماز چهار رکعتی در شب عاشورا
همان طور که گفتیم برای شب عاشورا نمازهای زیادی ذکر شده است. یکی دیگر از این نمازهای مستحبی نمازی چهار رکعتی است که در آخر شب باید خوانده شود. در هر رکعت این نماز بعد از سوره حمد، یک آیت الکرسی و ده مرتبه سوره توحید، سوره فلق، سوره ناس باید خوانده شود. بعد از سلام نماز نیز صد مرتبه سوره توحید خوانده شود.
نماز امیرالمومنین (ع) را در شب عاشورا فراموش نکنید
نماز امیرالمومنین علیه‌السلام نماز دیگری است که در این شب می‌توان به جا آورد. این نماز چهار رکعت است و در هر رکعت بعد از حمد پنجاه مرتبه سوره توحید باید خوانده شود. خواندن این نماز ثواب زیادی دارد. پس از خواندن این نماز چهار رکعتی ذکر خدا گفته شود و سپس بر پیامبر اسلام صلی‌الله علیه وآله صلوات فرستاده شود و دشمنان ایشان لعن شود.
اعمال روز عاشورا
روز دهم ماه محرم، روز مصیبت و اندوه اهل بیت علیه‌السلام و همه شیعیان است. به همین دلیل شایسته نیست که در این روز شیعیان به کسب و کار روزانه و کارهای دنیایی بپردازند. در این روز محبان اهل بیت علیه‌السلام باید مشغول به عزاداری و شرکت در مراسم روضه اهل بیت علیه‌السلام باشند. برای چنین افرادی که دارای مشاغل ضروری نیستند و از کسب و کار خود دست می‌کشند پاداش و ثواب بسیاری در نظر گرفته شده و و به فرموده امام رئوف علیه‌السلام خداوند حاجت‌های دنیایی و اخروی او را بر آورده می‌کند و کسی که در این روز به جمع آوری مال برای خانواده‌اش بپردازد، خدا به مال او برکتی نخواهد داد. یکی دیگر از کارهای ممنوعه در این روز خنده و شوخی و انجام سرگرمی‌های شادی آور است.
به فدای نخ آن شال سیاهت…
برای نشان دادن اندوه دلمان، در این روز به یکدیگر تسلیت بگوییم و بهتر است از این جمله‌ها استفاده کنیم: «عَظَّمَ اللّهُ أُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَینِ عَلَیهِ السَّلامُ، وَ جَعَلَنا وَ إِیاکُمْ مِنَ الطّالِبِینَ بِثارِهِ، مَعَ وَلِیهِ الاِْمامِ الْمَهْدِىِّ مِنْ آلِ مُحَمَّد عَلَیهِمُ السَّلامُ.» یعنی «بزرگ گرداند خدا پاداش ما را در سوگواریمان بر حسین(ع) و قرار دهد خداوند ما و شما را از خون خواهانش به همراه ولیش امام مهدى از خاندان محمّد(علیهم السلام).»
چرا نباید در روز نهم و دهم محرم روزه بگیریم؟
روزه گرفتن در روز نهم و دهم محرم نهی شده است. علامه مجلسی در این باره فرمودند که بنی امیه در این دو روز برای برکت و شکر قتل امام حسین علیه‌السلام روزه می‌گیرند. البته پرخوری در روز عاشورا نیز توصیه نشده است. در این روز باید بدون نیت روزه تا عصر غذایی خورده نشود و سپس مقدار کمی آب و غذا خورده شود. دقیقا به حالتی که مصیبت زدگان رفتار می‌کنند.
السلام علی الحسین علیه السلام…
خواندن زیارت عاشورا در این روز ثواب بسیار زیادی دارد و می‌توان آن را از دور یا نزدیک خواند و به حضرت سلام و عرض ادب کرد.
لعنت بر قاتلان امام حسین علیه‌السلام
در این روز هزار مرتبه ذکر: «اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَهَ الْحُسَینِ علیه السلام.» خوانده شود.
خواندن هزار سوره توحید در روز عاشورا
یکی دیگر از اعمال توصیه شده برای روز عاشورا خواندن هزار مرتبه سوره توحید است. امام صادق(ع) فرموده‌اند: «هر کس در روز عاشورا هزار مرتبه سوره «توحید» را بخواند، خداوند رحمان به وى نظر (رحمت) افکند و هر کس را که خداوند رحمان (با دیده رحمت) نظر کند، وى را مجازات نخواهد کرد.»
دلم هوای حرم کرده است می‌دانی/ دلم هوای دو رکعت نماز بالا سر
توصیه شده که در روز عاشورا در کربلا و در کنار حرم نورانی آن حضرت باشیم. مرحوم ابن قولویه رحمه الله بر طبق روایتی فرمودند: «کسى که در روز عاشورا کنار قبر امام حسین(ع) باشد و به زائران آن حضرت کمک کند و آب دهد، مانند کسى است که لشکر آن حضرت را سیراب کرده باشد و گویا با آن حضرت در کربلا حاضر بوده است.»
چون شیشه عطری که درش گم شده باشد…
توصیه شده که در این روز شیعیان برای همدیگر مقتل بخوانند و برای مظلومیت امام حسین علیه‌السلام اشک بریزند. همچون حضرت موسی و خضر که برای مصائب اهل بیت پیامبر صلی الله علیه وآله اشک ریختند.
تمام حجت مسلمانی من حسین بن علی علیه‌السلام است
شیعیان روز عاشورا را با سلام بر امام حسین علیه السلام و سایر ائمه اطهار آغاز کنند و این زیارت را با سوز دل بخوانند:
اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ ادَمَ صَفْوَهِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ نُوح نَبِىِّ
سلام بر تو اى وارث حضرت آدم برگزیده خدا سلام بر تو اى وارث حضرت نوح پیامبر
اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ اِبْراهیمَ خَلیلِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ
خدا سلام بر تو اى وارث ابراهیم خلیل خدا سلام بر تو اى وارث
مُوسى کَلیمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ عیسى رُوحِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ
موسى هم گفتار خدا سلام بر تو اى وارث حضرت عیسى روح خدا سلام بر تو
یا وارِثَ مُحَمَّد حَبیبِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ عَلِىٍّ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ،
اى وارث حضرت محمّد حبیب خدا سلام بر تو اى وارث على امیر مؤمنان
اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ الْحَسَنِ الشَّهیدِ سِبْطِ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ
سلام بر تو اى وارث حسن آن امام شهید و نوه رسول خدا سلام بر تو
یابْنَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابْنَ الْبَشیرِ النَّذیرِ، وَابْنَ سَیدِ الْوَصِیینَ،
اى فرزند رسول خدا سلام بر تو اى فرزند مژده دهنده و ترساننده و پسر آقاى اوصیا
اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابْنَ فاطِمَهَ سَیدَهِ نِسآءِ الْعالَمینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَبا
سلام بر تو اى فرزند فاطمه بانوى زنان جهانیان سلام بر تو اى
عَبْدِاللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا خِیرَهَ اللهِ وَابْنَ خِیرَتِهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا ثارَ اللهِ
اباعبدالله سلام بر تو اى برگزیده خدا و فرزند برگزیده او سلام بر تو اى خون خدا
وَابْنَ ثارِهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیهَا الْوِتْرُ الْمَوْتُورُ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیهَا الاِْمامُ
و فرزند خون خدا سلام بر تو اى کشته مظلومى که انتقام خونت گرفته نشد سلام بر تو اى امام
الْهادِى الزَّکِىُّ، وَعَلَى الاَْرْواحِ الَّتی حَلَّتْ بِفِنآئِکَ، وَ اَقامَتْ فى جِوارِکَ،
راهنماى پاک و بر آن ارواحى که به آستان تو فرود آمدند و در جوارت رحل اقامت افکندند
وَ وَفَدَتْ مَعَ زُوّارِکَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ مِنِّى ما بَقیتُ وَ بَقِىَ اللَّیلُ وَ النَّهارُ،
و با زائرانت ورود کردند سلام من بر تو تا زنده ام من و برپاست شب و روز
فَلَقَدْ عَظُمَتْ بِکَ الرَّزِیهُ، وَ جَلَّ الْمُصابُ فِى الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُسْلِمینَ،
که براستى بزرگ شد به تو مصیبت و گران شد سوگوارى در میان مؤمنان و مسلمانان و
وَفى اَهْلِ السَّمواتِ اَجْمَعینَ، وَ فى سُکّـانِ الاَْرَضینَ، فَاِنّا للهِِ وَاِنّا اِلَیهِ
در میان ساکنین آسمانها همگى و در میان ساکنین زمینها «انا لله و انا الیه
راجِعُونَ، وَ صَلَواتُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ وَ تَحِیاتُهُ عَلَیکَ وَ عَلى ابآئِکَ
راجعون» درودهاى خدا و برکاتش و تحیت‌هایش بر تو و بر پدران
الطّاهِرینَ الطَّیبینَ الْمُنْتَجَبینَ، وَ عَلى ذَراریهِمُ الْهُداهِ الْمَهْدِیینَ، اَلسَّلامُ
پاک و پاکیزه و برگزیده ات و بر فرزندان راهنماى راه یافته شان باد سلام
عَلَیکَ یا مَوْلاىَ وَ عَلَیهِمْ، وَ عَلى رُوحِکَ وَ عَلى اَرْواحِهِمْ، وَ عَلى
بر تو اى سرور من و بر ایشان و بر ارواح ایشان و بر
تُرْبَتِکَ وَ عَلى تُرْبَتِهِمْ، اَللّـهُمَّ لَقِّهِمْ رَحْمَهً وَ رِضْواناً وَ رَوْحاً وَ رَیحاناً،
تربت تو و بر تربت ایشان خدایا ببار بر ایشان رحمت و خشنودى و روح و ریحانى
اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مَوْلاىَ یا اَبا عَبْدِاللهِ، یا بْنَ خاتَمِ النَّبِیینَ، وَ یا بْنَ سَیدِ
سلام بر تو اى سرور من اى ابا عبدالله اى فرزند خاتم پیمبران و اى فرزند آقاى
الْوَصِیینَ، وَ یا بْنَ سَیدَهِ نِسآءِ الْعالَمینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا شَهیدُ یا بْنَ
اوصیا و فرزند بانوى زنان جهانیان سلام بر تو اى شهید (راه حق) و اى پسر
الشَّهیدِ، یا اَخَ الشَّهیدِ، یا اَبَا الشُّهَدآءِ، اَللّـهُمَّ بَلِّغْهُ عَنّى فى هذِهِ السّاعَهِ
شهید و اى برادر شهید و اى پدر شهیدان خدایا برسان به او از جانب من در این ساعت
وَ فى هذَا الْیوْمِ، وَ فى هذَا الْوَقْتِ وَ فى کُلِّ وَقْت، تَحِیهً کَثیرَهً وَسَلاماً،
و در این روز و در این وقت و در هر وقت تحیتى زیاد و سلامى بسیار
سَلامُ اللهِ عَلَیکَ وَ رَحْمَهُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ یا بْنَ سَیدِ الْعالَمینَ، وَ عَلـَى
سلام خدا بر تو و رحمت خدا و برکاتش اى فرزند آقاى جهانیان و نیز بر
الْمُسْتَشْهَدینَ مَعَکَ سَلاماً مُتَّصِلاً مَا اتَّصَلَ اللَّیلُ وَ النَّهارُ، اَلسَّلامُ عَلَى
شهید شدگان با تو سلامى پیوسته به پیوستگى شب و روز سلام بر
الْحُسَینِ بْنِ عَلِىٍّ الشَّهیدِ، اَلسَّلامُ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَینِ الشَّهیدِ، اَلسَّلامُ
حسین بن على شهید (راه حق) سلام بر على بن الحسین آن شهید (عالى قدر) سلام
عَلـَى الْعَبّاسِ بْنِ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ الشَّهیدِ، السَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ
بر عباس فرزند امیرمؤمنان آن شهید (والا مقام) سلام بر فرزندان شهید
اَمِیرِ الْمُؤْمِنینَ، اَلسَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ الْحَسَنِ، اَلسَّلامُ عَلَى
امیرمؤمنان سلام بر فرزندان شهید حسن سلام بر
الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ جَعْفَر وَ عَقیل،
شهیدان از فرزندان حسین سلام بر شهیدان از فرزندان جعفر و عقیل
اَلسَّلامُ عَلى کُلِّ مُسْتَشْهَد مَعَهُمْ مِنَ الْمُؤْمِنینَ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد
سلام بر هر شهیدى که با ایشان بود از مؤمنان خدایا درود فرست بر محمّد و
وَآلِ مُحَمَّد، وَ بَلِّغْهُمْ عَنّى تَحِیهً کَثیرَهً وَ سَلاماً، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا رَسُولَ
آل محمّد و برسان به ایشان از جانب من تحیتى زیاد و سلامى بسیار سلام بر تو اى رسول
اللهِ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فى وَلَدِکِ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَیکِ یا فاطِمَهُ،
خدا نیکو کند خداوند صبر تو را در سوگوارى فرزندت حسین سلام بر تو اى فاطمه
اَحْسَنَ اللهُ لَکِ الْعَزآءَ فى وَلَدِکِ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَمیرَ
نیکو کند خداوند صبر تو را در سوگوارى فرزندت حسین سلام بر تو اى امیر
الْمُؤْمِنینَ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فِى وَلَدِکَ الْحُسَینِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَبا
مؤمنان نیکو کند خدا صبر تو را در مصیبت فرزندت حسین سلام بر تو اى ابا
مُحَمَّد الْحَسَنَ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فى اَخیکَ الْحُسَینِ، یا مَوْلاىَ یا اَبا
محمّد حسن (مجتبى) نیکو گرداند خدا صبر تو را در مصیبت برادرت حسین اى مولاى من اى ابا
عَبْدِاللهِ، اَنـَا ضَیفُ اللهِ وَضَیفُکَ، وَجارُ اللهِ وَجارُکَ، وَلِکُلِّ ضَیف وَجار
عبدالله من میهمان خدا و میهمان توام و در پناه خدا و پناه توام و براى هر میهمان و پناهنده اى
قِرىً، وَقِراىَ فى هذَا الْوَقْتِ اَنْ تَسْئَلَ اللهَ سُبْحانَهُ وَتَعالى، اَنْ یرْزُقَنى
حق پذیرایى است و پذیرایى من در این وقت این است که از خداى سبحان بخواهى که روزیم گرداند
فَکاکَ رَقَبَتى مِنَ النّارِ، اِنَّهُ سَمیـعُ الدُّعـآءِ، قَریبٌ مُجیبٌ.
آزادى از آتش دوزخ را که براستى او شنواى دعا و نزدیک و اجابت کننده است.
شکر خدا را که در پناه حسینیم… عالم از این خوب‌تر پناه ندارد
در غروب روز عاشورا مصائب و اندوه فراوانی برای اهل بیت علیه‌السلام به وقوع پیوست. در این هنگام شایسته است که در مراسم شب شام غریبان شرکت کنیم و برای غم جانکاه حضرت زینب سلام‌الله علیها و امام زین‌العابدین علیه‌السلام، غارت و به آتش کشیدن خیمه اهل بیت امام حسین علیه‌السلام اشک بریزیم و در این اندوه عظیم امام حاضرمان را تنها نگذاریم.
اشعار:
سید حمیدرضا برقعی
سعید بیابانکی
